Letretako Obamak

Pasa den urteko Ramon Llull saria, katalanezko letretan garrantzitsuenetakoa (90.000 euro, aizue) Najat El Hachmi idazleak eskuratu zuen. El Hachmi Marokon jaioa da, baina zortzi urterekin emigratu zuen Kataluniara (orain 29 ditu). Emakumea, gaztea eta jatorriz, marokoarra: dena dauka letra katalanen Obama titulua eskuratzeko.



Katalanez idaztea ez zela berez aukera bat adierazi du idazleak. Bere testuingurua katalana zen, idazten ikasi zuenean, katalanez ikasi zuen. Naturala da berarentzat katalanez jardutea. Katalunian katalana idazten duten immigranteen fenomenoa ez da hain arraroa. Gaur egun Matthew Tree ingelesa edo Laila Karrouch marokoarraren izenak nahikotxo entzuten dira.

Baina tradizioa XX. mendearen erdialdeko beste inmigrazio horretatik dator, Andaluziatik, Extremaduratik edo Murciatik etorritako jende andana horrengan. Inmigrante horien ahotsa Paco Candel izan zen, Els altres catalans liburuan Franco garaiko langile ibiltari horien aztarna jaso zuena.

Konparazio oro gorrotagarria dela jakinda ere, utzidazue gorrotagarria izaten momentu batez. Imajinatu dezakegu marokoar, errumaniar edo ekuadortar jatorriko euskal idazlerik? Bai? Noizko? Hamar, hogei urteren buruan? Inmigranteen bigarren belaunaldira itxaron behar al dugu? Ume marokoar, errumaniar eta ekuadortar horiek beren eskolaratze prozesua euskaraz bukatuko duten momentuan al dago gakoa? Hori bakarrik? Berez erakarriko al ditu euskal literaturak idazle potentzial horiek? Modu "naturalean" erabiliko al dute euskara beren literatur jardunean?

Zalantzak dauzkat. XX. mendeko inmigrazioaren garaian ere, hemen ez zuen inork Beste euskaldunak izeneko libururik idatzi.

(Eta zera gehituko nuke, beste behin gorrotagarria izaten eta gauzak nahaste aldera: Kataluniako presidentea Kordobako Montilla da; gurean, ordea, oraindik ere txisteak egiten dira Portugaleten jaiotako Lopez lehendakarigai bat dela eta ez dela).