Iruñean hizkuntza-paisaia euskaraz, SINA EZAZU!

IRUÑEAN EUSKARAZ BIZI NAHI DUGU

Euskara Iruñeko eta Euskal Herriko berezko hizkuntza da eta bertan izan dezakeen garapenaren baitan bakarrik ziurta daiteke bere biziraupena. Euskarak etorkizuna behar duelako, bizia eta bizitzeko hizkuntza nahi dugulako, ezinbestekoa da euskararen garapena ziurtatzea.

Zorionez, nahiz eta Iruñean osoki euskaraz bizitzeko aukerarik egon ez, gaur egun euskaraz bizi den eta bizi nahi duen jendea asko gara,  maiatzaren 15ean agerian geratu zen bezala.  Horregatik, euskaraz bizitzeko baldintzak sortu nahi ditugu eta horretarako ari gara lanean euskalgintzan.

Norbanako eta eragile euskaldunok apustu argia egina dugu eta topatzen ditugun traben gainetik euskaraz bizitzeak ematen digun gozamenak aurrera egitea posible egin du urtetan. Bada, ibilbide horrek aurrera egiten jarraitzeko eta normaltasunez euskaraz ikastaroetan parte hartzeko, tramiteak egiteko, erosketak gauzatzeko, lan egiteko…, azken batean bizitzeko, hizkuntzarentzat esparruak garatu eta zabaldu nahi ditugu. 

Euskalgintzako eragileok, hainbat jendarte-eragilek zein herritar anonimo ugarik egindako lanari esker oparoa da euskarari emandako bultzada. Euskaldunon hizkuntza-eskubideak, ordea,  ez daude bermaturik eta alor honetan erantzukizun berezia dute administrazioek. Horrexegatik, interpelazio zuzena egin nahi diogu Iruñeko Udalari gutxien-gutxienik ildo konkretu hauetan neurri zehatzak hartu eta eskubideen urraketa konponbidean jar dezan.

1. Hizkuntza-paisaian euskarak dagokion tokia izatea.
2. Eskaintza kulturalean eta aisialdikoan euskarak dagokion tokia izatea.
3. Zerbitzuetan euskarak dagokion tokia izatea.

Honetara bildutako eragileok (AEK, Administrazioa Euskaraz Taldea, EHE, IKA eta Sortzen-Ikasbatuaz) nork bere esparruan euskararen berreskuratze eta normalizazioaren alde egiten dugu lan. Alabaina, guztiok helburu horiekin bat egiten dugulako, maila orokorreko ekinbidean beharrezkoa da guztion indarrak biltzea eta eragile moduan —Iruñeko euskalgintza— agertzea.

Euskararen geroa eta benetako normalizazioa lortzeko ezinbestekoa da guztion arteko lankidetza: erakunde instituzionalak, mota guztietako eragileak eta norbanakoak. Guzti-guztiak bide horretara gehitzera animatzen ditugu.

Iruñean abian jarriko den dinamika honetan lehen lan-ildoa hizkuntza-paisaiarena da. Dagoeneko Iruñeko paisaiaren diagnostikoa egin dugu eta datuak kezkagarriak izan dira: hizkuntza eskubideak urratzeaz gain, legea ere ez da betetzen. Baina ez hori bakarrik, indarrean dagoen legeak berak ez du euskararen normalizazioa bilatzen, itxurazko presentzia “orekatua” baizik. Eta itxurazkoa diogu, bi arrazoirengatik:

1. Ordenantzak bi hizkuntzak agertu behar direla dio (eta hau maiz ez da betetzen), baina ez du zehazten presentzia horrek nolakoa izan behar duen: honek euskararen agerpen anekdotikoa izatea bideratzen du.
2. Hizkuntza bat minorizatua denean, benetan normalizatzeko helburua badago, nagusia den hizkuntzak baino bultzada handiagoa behar du indartuko bada.

Kezkagarria ere, hizkuntza-paisaiak ahotsik gabe ozen hitz egiten duelako: kale izenen plakek, norabidezko seinaletikak, errotulazioak, kartelek eta hainbat elementuk osatzen dute eta herritarrongan duen eragina handia da, modu subliminalean mezu ugari transmititzen baititu. Hizkuntza-paisaiak nolako hirian bizi garen adierazten digu, hiri euskaldun edo erdaldunean; hizkuntza-paisaian tokiko hizkuntza agertzen ez denean, euskaldunok osatzen dugun komunitatea bere osoan estaltzen da; hizkuntza-paisaian euskara agertzeak edo ez bere prestigioa eta balio soziala zein den adierazten du. Euskarak hizkuntza-paisaian toki duina ez izatea are eta larriagoa da berau baztertzea erabaki duena administrazio publikoa bada, herritarren hizkuntza-eskubideak urratzen baitira. Administrazioek, gainera, gizartearendako erreferente eta aitzindari izan behar dute, gizarteari jokabide konkretu bat transmititzen ari baitzaizkio. Beraz, Iruñera etorrita, bere hizkuntza paisaian euskara gutxiestean Iruñeko Udala euskaldun komunitatearen gutxiestea transmititzen ari da, herritarren jokabidean eraginez.

Gauzak honela, eskaera hau egiten dugu:

1. Hizkuntza-paisaia erregulatzeko indarrean dagoen Euskararen Ordenantza zorrotz aplikatzea.
2. Udalaren ardurapeko hizkuntza-paisaian euskarak lehentasunezko tokia izan dezan, egungo ordenantzan egin beharreko aldaketak egitea.
3. Aldaketa horiek egiteko bidean Iruñeko Udala eta euskalgintza elkarrekin aritzea.

Eskaera hauek aurrera egin dezaten Iruñean euskaraz bizi nahi duen oro sinadura bilketan parte hartzera deitzen dugu. Horretarako aukera Iruñeko AEK eta IKAko euskaltegietan izanen du.

AEK, ADMINISTRAZIOAN EUSKARAZ TALDEA, EHE, IKA eta SORTZEN-IKASBATUAZ